Sıkca Sorulan Sorular
Yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklar da dâhil olmak üzere tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri iş ve işlemlerden doğan özel hukuk uyuşmazlıkları arabuluculuğa elverişlidir.
Arabuluculuğun uygulanabildiği tüm alanları tek tek saymak mümkün olmamakla birlikte aşağıdaki konularda sıklıkla uygulanmaktadır.
İşçi ve işveren uyuşmazlıklarında,
Ticari uyuşmazlıklarda,
Tazminat ve alacak davalarına konu olan uyuşmazlıklarda,
Tüketici uyuşmazlıklarında,
Fikri ve Sınai mülkiyet haklarına ilişkin uyuşmazlıklarda,
Kira ve tahliyeye ilişkin uyuşmazlıklarda,
Boşanmadan sonraki mal rejimlerine ilişkin uyuşmazlıklarda,
Sigorta uyuşmazlıklarında,
Sağlık Hukukuna konu uyuşmazlıklarda, vb.
Tarafların arabulucuyu seçme özgürlükleri vardır. Taraflardan biri arabulucuya başvurabilir, diğer taraf da uyuşmazlığı arabuluculuk süreci ile çözmeyi kabul ederse, arabuluculuk süreci başlar ve taraflar uyuşmazlıklarını arabuluculukta çözme imkanına kavuşurlar. Tarafların bir araya gelerek arabulucuyu seçip birlikte o arabulucuya başvurma imkanları da vardır.
Uyuşmazlığın dava şartı arabuluculuk kapsamında olması halinde ise dava açmadan önce arabuluculuk yoluna başvuru yasal bir zorunluluk olduğundan dava açma hazırlığında olan tarafın adliyelerdeki arabuluculuk bürosuna başvurması gerekmektedir. Başvuru esnasında arabulucunun özel uzmanlık alanına göre atanması da talep edilebilir. Arabulucu ataması Arabuluculuk Bürosu tarafından gerçekleştirilir. Ancak taraflar, yetkinliğine güvendikleri bir arabulucu üzerinde anlaşmaları hâlinde bu arabulucu görevlendirilir.
Arabulucunun yetkinliği, tecrübesi, uzmanlığı, sorun çözme yetenekleri gibi özellikleri arabuluculuk faaliyetinin etkin ve sağlıklı bir şekilde yürümesinde önemlidir. Bu nedenle taraflar, arabulucu seçiminde itinayla davranmalıdır.
Arabuluculuk, tarafları hızlı bir şekilde sonuca götüren bir süreçtir. Çoğunlukla birkaç gün veya birkaç haftada tamamlanır.
Dava şartı olan arabuluculukta sürecin tamamlanması için gereken süre kanun koyucu tarafından belirlenmiştir. Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre, zorunlu hâllerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabilir. Bu süre, iş uyuşmazlıkları, tüketici uyuşmazlıkları, kira ilişkisinden kaynaklı uyuşmazlıklar, kat mülkiyetinden kaynaklı uyuşmazlıklar, taşınır ve taşınmazların paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin uyuşmazlıklar, komşu hakkından kaynaklanan uyuşmazlıklarda söz konusudur.
Ticari uyuşmazlıklar bakımından ise daha uzun bir süre öngörülmüştür. Bu uyuşmazlıklarda arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren altı hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hâllerde arabulucu tarafından en fazla iki hafta uzatılabilir (TTK m. 5/A-II). Sürenin sonucunda arabulucu anlaşamama yönünde resen son tutanağı düzenler.
Arabuluculuk müzakerelerine taraflar bizzat, kanuni temsilcileri veya avukatları aracılığıyla katılabilirler. Taraf vekilinin arabuluculuk yoluna başvurabilmesi için, bu konuda kendisine özel yetki verilmiş olması gerekir (HMK m. 74).
İş uyuşmazlıkları söz konusu olduğunda, işverenin yazılı belgeyle yetkilendirdiği çalışanı da görüşmelerde işvereni temsil edebilir ve son tutanağı imzalayabilir (İş Mahkemeleri K. m. 3/18, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği m. 25/I).
Özel hukuk ilişkilerinden doğan uyuşmazlıklarda taraflardan birinin idare olması durumunda, idarenin temsili özel olarak düzenlenmiştir. Arabuluculuk müzakerelerinde idareyi, üst yönetici tarafından belirlenen iki üye ile hukuk birimi amiri veya onun belirleyeceği bir avukat ya da hukuk müşavirinden oluşan komisyon temsil eder (HUAK m. 15/8).
Uyuşmazlığın çözümüne katkı sağlayabilecek uzman kişiler de tarafların açık rızası ile müzakerelere katılabilir (HUAK m. 15/6- Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği m. 17/8). Gizlilik esası gereğince görüşmelere katılacak kişiler konusunda tarafların anlaşması gerekecektir.
Zamandan Tasarruf
Mahkeme yargılamasında davalar yıllarca sürmesine karşın arabuluculukta çözüme çok hızlı kavuşulur.
Ekonomik
Mahkeme masrafları ile karşılaştırıldığında arabuluculuk çok daha ekonomiktir. Yargılama harcı, bilirkişi ücreti, posta gideri, keşif vb. masraflar arabuluculuk sürecinde söz konusu değildir.
Kazan-Kazan
Mahkeme yargılamasında bir taraf kazanır bir taraf kaybeder, arabuluculuk ise kazan-kazan esasına dayanır.
Menfaat Odaklı
Arabuluculuk, tarafların ihtiyaçlarına ve ortak çıkarları esasına dayanır, mahkeme yargılaması ise hukuken haklılık esasına dayanır. Öyle ki, bir mahkeme kararında yer alamayacak çözümler arabuluculukta mümkün olabilir.
Kontrol Taraflardadır
Mahkeme yargılamasında kararı hakim verir, arabuluculukta ise taraflar kendi çözümlerini kendileri bulurlar.
Esneklik
Mahkeme yargılamasında taraflar kurallarla bağlıdır, arabuluculuk süreci ise esnektir, süreç ve sonuç tarafların kontrolündedir.
Gizlilik
Arabuluculuk sürecinde uyuşmazlıklar rahat bir ortamda serbestçe ve açıkça konuşulur. Süreçte konuşulan her şey gizli tutulur. Mahkeme süreci ise tamamen kamuya açıktır.
Sürdürülebilir İlişkiler
Mahkeme yargılaması geçmiş odaklıdır, arabuluculuk ise geleceği şekillendirir. Arabuluculukta taraflar kendi çözümlerini bulduklarından anlaşmazlıklar ortadan kalkarken ilişkiler de sürdürülebilir. Oysa ki dava sürecinden sonra ilişkiler genellikle geriye dönülmez şekilde sonlanır.
Dava açmak, yasal yollara başvurmak her vatandaşın en önemli Anayasal haklarından biridir. Arabuluculuk yoluna başvurmak dava hakkını ortadan kaldırmaz. Taraflar arabulucuya başvurmak, süreci devam ettirmek, sonuçlandırmak ve bu süreçten vazgeçmek konusunda tamamen serbesttir.
Ancak arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması halinde, üzerinde anlaşılan hususlar hakkında taraflarca dava açılamaz.
Avukat ile müvekkili arasında ücrete ilişkin ihtilaf yaşanmaması adına sürecin başında uyuşmazlığın arabuluculuk yöntemi ile çözümlenmesi durumunu da dikkate alarak ücret sözleşmesi düzenlenmesi tavsiye edilir.
Arabuluculuk, uzlaşma ve sulh anlaşmalarında ücret Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 16. maddesinde düzenlenmiştir.
Arabuluculuk sürecinin avukatla temsili halinde avukat ücret hesaplama için www.peraarabuluculuk.com/hesaplamalar/avukatlikucrethesaplama sayfasını ziyaret edebilirsiniz.