Dünyada ve Türkiye’de Arabuluculuk
Arabuluculuk Kanunu’nun 22.06.2013 tarihinde yürürlüğe girmesi ve ilk resmi arabulucunun sicile kaydolması ile birlikte arabuluculuk, hukuk sistemimize alternatif-dostane bir uyuşmazlık çözüm yolu olarak girmiştir. Arabuluculuk Daire Başkanlığı’nın, arabuluculuk derneklerinin ve arabuluculuğa gönül veren tüm arabulucuların özverili çalışmaları ile gün geçtikçe ülkemizde de arabuluculuğun yaygınlaşması hem toplumsal barışa katkısı hem de yargının yükünün azalması anlamında umut vericidir.
Birçok toplumda arabuluculuğun kökenleri din ve yerel kültürel uygulamalardan önemli ölçüde etkilenmiş ve geleneksel uyuşmazlık çözüm mekanizmaları ortaya çıkmıştır.
Yahudi, Hristiyan, İslam, Hindu, Budist, Konfüçyüs ve birçok yerli kültürler; hepsinin geniş ve etkili arabuluculuk gelenekleri vardır. Bu yöntemler arasında faklılıklar olmasına rağmen, genellikle arabuluculuk rolü üstlenenler, toplumun saygın üyelerinden olan yaşlılar ve din adamları olmuştur.
Batıda, laik toplumun yükselişi ile arabuluculuk ve arabuluculuk görevi yapan kişilerin yelpazesi de genişlemiştir. Mesela iş dünyasında loncalar ve üyeleri arabuluculuk uygulamışlardır.
Arabuluculuğun resmen kurumsallaşması ve tanınan bir meslek haline gelmesi yirminci yüzyılın başlarına denk gelmektedir. Arabuluculuğun çağdaş uygulamaları dünya çapında özellikle 40 yılda katlanarak genişlemiştir.
Modern arabuluculuk, Amerika Birleşik Devletleri’nde 1970’li yıllarda, İngiltere’de 1980’li yıllarda, Avrupa ülkelerinde ise 1990’lı yıllarda yayılmaya başlamıştır.
Kıta Avrupası hukuk sistemlerinde uyuşmazlıkların arabuluculuk yoluyla çözüm uygulamaları Anglo-Amerikan hukuk sistemlerindeki kadar hızlı olmasa da oldukça yaygınlaşmış durumdadır.
Türk hukukunda resmi arabuluculuk uygulamaları, dünya uygulamalarına bakıldığında bir hayli geç başlamıştır.
Türk hukuku açısından hem uzlaşma kültürünün artırılarak toplumsal barışın sağlanması hem de mahkemelerin iş yükünün hafifletilmesi gerekçeleri ile arabuluculuğa ilişkin olarak bir kanun hazırlanmıştır; 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu. Arabuluculuk Kanunu’nun 22.06.2013 tarihinde yürürlüğe girmesi ve ilk resmi arabulucunun sicile kaydolması ile birlikte arabuluculuk, hukuk sistemimize alternatif-dostane bir uyuşmazlık çözüm yolu olarak girmiştir. Arabuluculuk Daire Başkanlığı’nın, arabuluculuk derneklerinin ve arabuluculuğa gönül veren tüm arabulucuların özverili çalışmaları ile gün geçtikçe ülkemizde de arabuluculuğun yaygınlaşması hem toplumsal barışa katkısı hem de yargının yükünün azalması anlamında umut vericidir.
Arb.Av.Özlem ÖZÇELİK